Qlobal

Məhəmməd Ramadi

"Əl-Ərəbiyyə”

Səudiyyə Ərəbistanı və Rusiya arasında uzunmüddətli əlaqələri kimi baxılan kral Salmanın Moskvaya son səfəri və vəliəhd-şahzadə Məhəmməd ibn Salmanın ABŞ-a səfəri çərçivəsində açıqlaması dünya bazarlarında sürpriz tək qəbul edilib.


2018-ci ildə tamamlanan OPEC və qeyri-OPEK istehsalçılarının neft hasilatını azaltmaya dair razılaşmasının 2019-cu ildə yenilənməyəcəyi və ya dəyişdirilməyəcəyi hər kəsin diqqətinə çatdırılıb.

Səudiyyə şahzadəsinin şərhləri Rusiya ilə uzunmüddətli enerji münasibətlərindən imtina edilməyəcəyinə işarə edir.

Amma 2016-cı ilin noyabrında Vyanada 24 OPEC və qeyri-neft OPEK neft hasilatçısı arasında imzalanmış razılaşmadan hər hansı bir "çıxış strategiyası” yalnız Səudiyyə Ərəbistanı, Rusiya və ya digər OPEK ölkəsində böyük siyasi qərar mənası daşıyır. O həm də Avropa Mərkəzi Bankı və ABŞ-ın Federal Ehtiyat Fondunun (FED) pul siyasətini izah edir.

Neft qiymətlərinin çökməsi və ya qiymət sıçrayışı tələb və tələb arasında tarazlıqla necə uyğunlaşdırılacaq?

Düzgün qərar bütün tərəflər üçün iqtisadi böhran və ya yüksək inflyasiyanın qarşısını almaq baxımından çox vacibdir və bu mənada vəliəhd-şahzadənin bəyanatı xüsusi əhəmiyyət daşıyır.

Müvəffəqiyyətli çıxış strategiyasını yaxşı tənzimləmək Rusiya ilə Səudiyyə Ərəbistanı arasında inşa edilmiş enerji geosiyasətinin növbəti mərhələsi üçün də vacibdir və 2018-ci ilin sonlarında başa çatacaq mövcud saziş hər iki tərəfin hansı oyun oynadığını göstərir.

Suallar çox və cavablar hələ az, yarımçıqdır.

Neft hasilatının məhdudlaşdırılması barədə müqavilə uzadılacaq və ya uzadılmayacaq?

Əgər uzadılmayacaqsa, müvəffəqiyyətli bir çıxış mexanizminin necə qurulacağı, o həm istehlakçı, həm də istehsalçı ölkələrin gündəmini nəzərə almaqla, daha geniş şəkildə müəyyənləşdiriləcək.

Rusiya və Körfəz ölkələri kimi böyük neft istehsalçıları üçün, ilk növbədə, bu, son variant olacaq. Amma bu daha az maliyyəli neft istehsalçılarının, məsələn, öz istehsal ehtiyatlarına sahib olmağa imkan verirmi?

Səudiyyə energetika naziri Xalid əl-Falih bu yaxınlarda bildirib ki, xam neftin balans qiymətini "bir qədər ləngitməyə” hazırdır; nəticədə, OPEC neft qiymətləri "ağlabatan səviyyədə” qalır.

23 OPEK və OPEK-ə üzv olmayan tərəf arasında müqavilə ilə bağlı əslində, yalnız iki məsələ mühümdür: Rusiya və Səudiyyə Ərəbistanı və bu iki tərəf sazişdən çıxışını idarə etsələr, – İran bəzi şərtlərinə baxmayaraq, bu digərləri üçün də gündəmi təyin edəcək.

İranla nüvə müqaviləsi ləğv edilərsə və İran əleyhinə yeni sanksiyalar tətbiq olunarsa və ya ABŞ və İran arasında hərbi bir qarşıdurma olarsa – Boltonun İranı bombalamaq barədə dəstəkləyici açıqlamaları nəzərə alınmaqla, –o zaman neftin qiymətləri, 1 barel üçün 70$ və ya 80$  səviyyəsində olacaq.

Ehtimal ki, 2018-ci ilin iyun ayında keçiriləcək OPEK-in iclasındana əvvəl müzakirələr barədə təkliflər veriləcək və bazarların istənilən dəyişikliyə hazırlanması üçün bəlkə də öncədən konsensus qərarına gəlinməli və o, 2019-cu ilin noyabrında OPEK-in nazirlərin toplantısında rəsmi qəbul olunmalıdır.

Şahzadənin bəyanatı uzunmüddətli niyyətlərlə əlaqədar qərarlılığı bir az da gücləndirib.