Qlobal

İsrailin il yarıma yaxındır ki, qətliamlarını davam etdirdiyi Qəzza zolağında atəşkəs əldə edilib. Həmas ilə İsrail arasında elan ediləcək atəşkəs razılaşmasının təfərrüatları da ortaya çıxıb. Layihəyə əsasən, atəşkəs və məhbus mübadiləsi sazişi hər biri 42 gün davam edəcək üç mərhələdən ibarət olacaq.

Qəzzada atəşkəsin yekun layihəsi razılıq əldə edildikdən sonra təsdiq olunmaq üçün İsrail təhlükəsizlik kabinetinə təqdim olunacaq. Müqavilə layihəsi İsrail təhlükəsizlik kabineti tərəfindən bəyənilərsə, İsrail Ədliyyə Nazirliyi etiraz imkanı vermək üçün sərbəst buraxılacaq fələstinli məhbusların adlarının siyahısını Ali Məhkəməyə təqdim edəcək. Fələstinli məhbusların adları ilə bağlı veriləcək qərardan sonra İsrail prezidenti İsaak Hersoq ömürlük həbs cəzasına məhkum edilmiş fələstinli məhbuslara amnistiya verəcək. Müqavilə bir neçə mərhələdən ibarət olacağı üçün açıqlanacaq ilk siyahıda müqavilə çərçivəsində azadlığa buraxılacaq bütün fələstinli məhbusların adları yer almayacaq.

Bu mərhələdə İsrail ordusu Qəzza zolağına daxil olduğu əksər ərazilərdən geri çəkiləcək. Layihəyə əsasən, ilk qrup israilli məhbus sazişin qüvvəyə minməsindən sonra yeddinci gündə azad ediləcək. Əsir düşən hər İsrail əsgərinə görə 50 fələstinli məhbus azad ediləcək. Onlardan 30-u ömürlük həbsə məhkum edilən əsir olacaq.

İsrailin hər yaşlı kişi və qadın vətəndaşı üçün 30 fələstinli məhbus azad ediləcək. Fələstinli məhbuslar qadınlar, uşaqlar və ya xəstə insanlar arasından seçilə bilər.
Təl-Əviv hökuməti ömürlük həbsə məhkum edilmiş fələstinli məhbusların azad edildikdən sonra işğal altındakı İordan çayının qərb sahilində qalmalarına qarşıdır. Əslində, 2011-ci ildə məhbus mübadiləsi zamanı azad edilən bəzi fələstinli məhbuslar Qəzza zolağına və ya xaricə göndərilib. Razılaşmanın ilk mərhələsində azad ediləcək fələstinli məhbuslar arasında 2011-ci ildə məhbus mübadiləsi razılaşması əsasında azad edilmiş və İsrail tərəfindən yenidən həbs edilmiş 47 nəfər var.
Razılaşmanın qüvvəyə minməsinin 16-cı günündə başlayacaq ikinci mərhələdə Qəzzada saxlanılan bütün israilli məhbusların azad edilməsi ilə bağlı hərtərəfli razılaşmaya dair danışıqlara başlanacaq. İkinci mərhələyə daxil olan razılaşmalar birinci mərhələnin 5-ci həftəsinə qədər müəyyənləşəcək. Müqavilənin üçüncü və son mərhələsi Qəzza zolağının yenidən qurulmasını əhatə edəcək.

Gözlənilən razılaşmanın qüvvəyə mindiyi ilk gündən humanitar yardımla yüklənmiş 600 yük maşını Qəzza zolağına buraxılacaq, onlardan 50-si yanacaqla yüklənəcək. Razılaşmaya əsasən, humanitar yardımla yüklənmiş 300 yük maşını Qəzza zolağının şimalına hər gün daxil olacaq. Qəzza zolağına humanitar yardım axını atəşkəs və əsir mübadiləsi sazişinin üç fazası boyunca davam edəcək. Bu müddət ərzində Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və beynəlxalq təşkilatlar Qəzza zolağında fəaliyyətlərini davam etdirəcəklər.

Potensial razılaşmanın qüvvəyə mindiyi ilk gündən fələstinlilərin cənubdan şimaldakı evlərinə qayıtmasına icazə veriləcək. Həmçinin Qəzza zolağının bütün ərazilərində hərəkət azadlığı olacaq. Atəşkəs razılaşması qüvvəyə mindikdən sonra Qəzzada infrastrukturun yenidən qurulması, elektrik və su şəbəkələrinin qurulması işlərinə başlanılacaq. Bundan əlavə, İsrailin bombardmanları nəticəsində dağıdılan şəhərlərin dağıntılarının çıxarılması üçün lazım olan avadanlıqlar ölkəyə buraxılacaq. Evlərini itirmiş vətəndaşları yerləşdirmək üçün Qəzza zolağına ən azı 60 min müvəqqəti karvan buraxılacaq. HƏMAS və İsrail arasında Qəzza zolağında atəşkəs və məhbus mübadiləsi razılaşmasının təminatçısı ölkələr Qətər, Misir və ABŞ olacaq.