Qlobal

Vatikan radiosu Dağlıq Qarabağda baş verən son hadisələrlə bağlı erməni araşdırmaçısı Gaidz Minasyandan intervyü almışdı. Azərbaycanın Fransadakı səfiri Elçin Əmirbəyov hadisələrin birtərəfli işıqlandırılmasına etirazını bildirmiş və bunu nəzərə alan Vatikan Radiosu səfirin bu məsələ ilə bağlı müsahibəsini yayımlamışdır. Radio-intervyünün redaksiyaya millət vəkili, Fransa-Azərbaycan parlamentlərarası işçi qrupun üzvü Cavanşir Feyziyev tərəfindən təqdim olunmuş Azərbaycan dilinə  tərcüməsini oxucularımızın diqqətinə  çatdırırıq.
 
Aparıcının şərhi: Mayın 17-də Dağlıq Qarabağ bölgəsində yenidən qarşıdurma olub və hər iki tərəfdən həlak olanlar var. Bu, Sovet İttifaqının dağılmasından sonra silahlı münaqişələr meydanına çevrilmiş Qafqazda sonuncu silkələnmədir. Artıq, apreldə dörd gün ərzində intensiv döyüşlər olmuş və müharibənin yenidən başlanması qorxusu yaranmışdı. O vaxtdan Yerevan və Bakı arasında zəif bir atəşkəs razılaşması imzalanmışdır. Odur ki, indi hər iki ölkənin – Ermənistanın və Azərbaycanın  prezidentləri sülh prosesindən danışmalıdırlar.
 
Səfir : Burada həm də suveren dövlətlərin ərazi bütövlüyü prinsipi var. Ümumiyyətlə, bildiyiniz kimi, beynəlxalq hüququn bir çox prinsipləri var, o cümlədən də bəzən bir-biri ilə ziddiyyət təşkil edən bu iki prinsip : bir yandan hansısa bir xalqın öz müqəddəratını həll etməsi prinsipi, digər tərəfdən isə suveren dövlətin ərazi bütövlüyünə hörmət prinsipi. BMT-nin Xartiyasında və eləcə də ATƏT-in Helsinki pinsipində də aydın şəkildə deyilir ki, xlaqların öz müqəddaratını həll etməsi prinsipi suveren dövlətlərin ərazi bütövlüyü prinsipinin pozulması hesabına həyata keçirilə bilməz. Əgər belə olarsa, digər dövlətlərin ərazisində yaşayan çoxlu sayda milli azlıqların olduğu Avropada dövlətlərin razılığı olmadan belə istəklər ortaya çıxdığı halda nələrin ola biləcəyini təsəvvür etmək belə mümkün olmaz. Odur ki, bu gün Ermənistan Respublikası tərəfindən işğal olunmuş ermənilərin yaşadığı ərazilərin Ermənistana birləşdirilməsi və ya burada ikinci bir erməni dövlətinin yaradılmasının təsəvvür olunması belə mümkün deyil.
 
Müxbir : Bəs, hətta BMT qətnamələrinə və Azərbaycanın suveren dövlət kimi ərazi bütövlüyünə hörmət prinsipinə əməl olunsa, yenə də bu ərazinin əhalisinin əksəriyyəti erməni olduğunu nəzərə almaq şərtilə Dağlıq Qarabağın gələcəyini necə təsəvvür edirsiniz ?
 
Səfir: ATƏT-in üç həmsədrinin – Fransa, ABŞ və Rusiyanın rəhəbrlik etdiyi Minsk Qrupu tərəfindən aparılan sülh prosesi var və bu qrup münaqişənin Azərbaycanın və Ermənistanın qəbul edəcəyi həll yolunu arayıb tapmaqla məşğuldur. Aprelin əvvəlindəki  döyüşlər bir daha göstərdi ki, işğalın yaratmış olduğu bu günkü kvo-status qəbul olunmazdır və durum bu cür davam edə bilməz. 1994-cü ildən bəri regionda siyasi, iqtisadi, demoqrafik, hərbi güc nisbətinin dəyişdiyi də göz önündədir və durum, daha 20 il bundan öncəki kimi deyil. Odur ki, Azərbaycanın öz ərazilərinin qanunsuz işğalına dözəcəyini düşünmək olmaz. Onu da xatırladaq ki, Azərbaycan torpaqlarının işğalı dünya ictimaiyyəti və o cümlədən də BMT Təhlükəsizlik Şurasının dörd qətnaməsi ilə kəskin pislənir. Bu qətnamələrin böyük önəmi var. Onlar Azərbaycanın suverenliyinə, ərazi bütövlüyünə və sərhədlərinin toxunulmazlığına hörmət prinsipini bir daha təsdiq edir. Məsələnin uzun müddətli həllinə nail olmadan bu status-kvonun möhkəmlənməsini təsəvvür etmək mümkün deyil. Bəs, məsələnin həllinə necə nail olmaq olar ? İşğal kvo-statusunu dəyişmək üçün konkret addımlar atılmalıdır : ilk öncə Dağlıq Qarabağ ətrafındakı bölgələr dərhal işğaldan azad olunmalıdır. Odur ki, vasitəçilərin planına görə, əvvəlcə Ermənistan Respublikasının silahlı qüvvələri işğal etdiyi Qarabağ ətrafındakı beş rayondan geri çəkilir, Azərbaycan ilə Ermənistan və eyni zamanda Türkiyə ilə Ermənistan arasında komunikasiya vasitələri açılır, həmin beş rayonun evlərini tərk etmiş köçkünlərinin geri qaytarılması prosesi başlayır və həm də təbii ki, bu ərazilərdə insanların təhlükəsizliyi təmin olunur. Burada söhbət BMT TŞ-nın bu ərazilərdə sülhü təmin etmək üçün mandat verdiyi ATƏT-insülhün qorunması planından gedir. Sonrakı ikinci mərhələdə isə iki rayonun – Laçın və Kəlbəcər rayonlarından erməni hərbi birləşmələrinin evakuasiyası və Ermənistanı Dağlıq Qarabağ ilə birləşdirəcək dəhlizin parametrlərinin müəyyənləşdiriləşdirilməsi ilə bağlı müzakirələr aparılacaq. Elə bu zaman Dağlıq Qarabağın müvəqqəti statusunun da müzakirəsi başlanacaq.
 
Qlobal.az