Bakıda hansı risklidir: "Xuruşovka"lar, yoxsa göydələnlər?.. - Ekspert danışır
Fevral 07
08:56
2023
Dünyanın zəlzələ ocaqlarında aktivlik müşahidə edilir.
Xüsusən də bizə yaxın olan region ölkələrində yeraltı təkanların sayı və gücü artıb. İrandakı 4.5 bal gücündəki zəlzələdən sonra qardaş Türkiyə, Suriyada bir-birinin ardınca zəlzələlər baş verir.
Türkiyədə 7.4 bal gücündəki zəlzələ binalarda və yaşayış obyektlərində dağıntılarla nəticələnib.Yayılan məlumatlarda əsasən köhnə binaların uçduğu qeyd olunub.
Qeyd edək ki, bu qədər güclü olmasa da ölkəmizdə zaman-zaman güclü və zəif zəlzələlər olur. Qardaş ölkədəki təbii fəlakətdən təşvişə düşən insanlar sosial şəbəkələrdə "Bizim yeni tikililər heç 5 bal gücündəki zəlzələyə belə dözməz” kimi paylaşımlar ediblər.
Eyni zamanda Bakıdakı köhnə binaların taleyi də gündəmə gəlib. Son illər onlardan bəziləri sökülsə də, böyük əksəriyyətində hələ də yaşayış davam edir.
Ekspertlər isə bəyan edib ki, binanın nə dərəcədə zəlzələyə davamlı olub olmamasını müəyyən etmək üçün onun tikinti texnologiyasına baxmaq lazımdır.
Memar Cahid Həsənov "Şərq”ə açıqlamasında deyib ki, Bakıdakı göydələnlər yox, sovetdən qalma "Xuruşovka” və "Stalinka”lar daha risklidir.
Onun sözlərinə görə, yeni tikilən çoxmərtəbəli binalarda hər hansı təbii fəlakətin qarşısının alınması məqsədilə pərçimləmə işləri həyata keçirilir. Daha sonra çalalar qazılır və bünövrə altları hazırlanır və üst mərtəbələr tikilir: "Xüsusən də Fövqəladə Hallar Nazirliyi yaranandan sonra tətbiq edilən qaydalar, verilən sərəncamlarda əks olunan tikinti qaydaları təbii fəlakətlərə davamlıdır. Hər bir binanın tikintisi zamanı FHN tərəfindən əvvəlcədən yoxlamalar keçirilir. Yoxlamalar zamanı ərazinin geoseysmik göstəriciləri də mütləq şəkildə nəzərə alınır. Ərazinin seysmik göstəricilərinə uyğun olaraq, layihə icraçısı qarşısında tələblər qoyulur.
Amma elə binalar var ki, MTK-lar sənəddə əks olunan qaydalardan kənara çıxıb, keyfiyyətsiz tikinti materiallarından istifadə edib. Bu halda onun dözümlülüyünə zəmanət yoxdur. Ancaq belə binaların da sayı çox az olar. Əksər binaların tikintisi zamanı tətbiq edilən normativlər ölkəmizdəki binaların zəlzələyə davamlılığını həyata keçirir. Yeni tikililər təxminən 8-9 bal gücündə zəlzələyə davamlıdır.
Binaların zəlzələ və digər təbii fəlakətlərə davamlı olması məqsədilə tikintiyə təsdiq edilmiş layihə əsasında başlanılır. Bu zaman layihədə normativlər göstərilir və iş bu şəkildə icra edilir”.
Zəlzələdən, o cümlədən digər təbii fəlakətlərdən heç bir ölkənin sığortalanmadığını vurğulayan memarın tikinti şirkətlərinə tövsiyəsinə görə, layihə hazırlanarkən qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş müvafiq normalara əməl edilməlidir: "Regionlarımıza da nəzər yetirsək, orada da tikilən binaların texniki baxımdan möhkəmliyinə dövlət qurumları tərəfindən nəzarət edilir. Amma fərdi yaşayış evlərinin tikintisinə də ciddi nəzarət olmalıdır. Bir, yaxud ikimərtəbəli şəxsi yaşayış evi tikilirsə, standartlar nəzərə alınmalıdır. Ucuz başa gəlsin deyə konstruksiya baxımından texniki şərtləri ixtisara salmaq belə, fəsadlara gətirib çıxara bilər. Heç bir ölkə təbii fəlakətdən sığortalanmayıb. Ona görə də ictimaiyyətə çağırış edirəm ki, yaşayış evləri tikərkən bir qədər xərc çəkib memarlıq-konstruksiya baxımından texniki şərtləri yerinə yetirsinlər, fəsadlar olmasın. Hər nə qədər mütəxəssislər ehtimal verməsə də, dünya xəritəsində Azərbaycan da seysmik zona hesab olunur.
Türkiyədə dağılan binalara baxıram, 16-lıq armaturların yerinə 12-lik qoyublar. Halbuki xüsusi dəmir-beton kalonlar var, onların ölçüləri, armaturlar, N kəsiyinin ölçüləri nəzərə alınmalıdır. Bəzi şirkətlərin tamahı güc gəlir, artıq qazanmaq üçün zəlzələ zonası üçün tələb olunan normativləri gözardı edir. Halbuki bu cür fəlakətlər göstərir ki, insan həyatının maddi dəyəri yoxdur”.
