Putinin iqamətgahında Qarabağ davası: Sarkisyan niyə göz yaşı tökdü?
Dekabr 28
01:06
2016
Avrasiya İqtisadi İttifaqı daxilində yeni qarşıdurma mərhələsi başlayır.
Gömrük kodeksi
Avrasiya İqtisadi İttifaqı ərazisində gömrük münasibətlərini tənzimləyən hüquqi baza sənədinin imzalanması məsələsi "Avrasiya ailəsi”nin möhkəm təməllər üzərində qurulmadığını göstərir. Rusiya, Ermənistan və Qazaxıstan bu kodeksi imzaladı. Lakin Qırğızıstan imtina etdi. Aleksandr Lukaşenko isə sammitdə iştirak etmədiyi üçün prosesdən kənarda qaldı.
Lukaşenkonun sirri
Belarus prezidenti rus torpaqlarına gəlmədi və səbəb kimi onu göstərdi ki, başı "Yeni il və milad bayramları vaxtı vətəndaşların təhlükəsizliyinin təmin olunması üzrə” müşavirəyə qarışıb.
Putindən inciklik
Hazırda eyni ittifaqda olan Rusiya və Belarus arasında qaz satışı üzrə fikir ayrılığı var. Minsk hesab edir ki, Rusiyadan aldığı qazın min kubmetrinin ədalətli qiyməti 73 dollardır. Rusiya isə qazı 132 dollara satır. Minskin iddiasına görə, qaz qiymətinin yüksək olması Belarus mallarının Rusiya bazarında rəqabətə davamsız olmasına səbəb olur. Bu fikir ayrılığı iqtisadiyyatın müxtəlif sferalarında özünü göstərir.
İlham Əliyevin manevri
Sankt-Peterburqda Avrasiya İqtisadi İttifaqı ilə yanaşı, eyni ölkələrin yer aldığı Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının (KTMT) da iclası keçirilirdi. Bu iclas təşkilata yeni baş katibin seçiləcəyi ilə tarixə keçməli idi. Əvvəldən razılaşmaya görə, yeni baş katib erməni olmalıdır. Ermənistan bunu hələ oktyabrın 14-də KTMT-nin İrəvanda keçirilən iclasında həyata keçirmək istəyirdi. Hər şey demək olar ki, hazır idi və Sarkisyan erməni baş katibi İrəvanda təqdim edəcəkdi. Lakin gözlənilmədən Qazaxıstan prezidenti Nursultan Nazarbayev "xəstələndi”. Oktyabrın 11-də açıqlanan rəsmi məlumatda deyilirdi ki, Qazaxıstan prezidenti ciddi şəkildə soyuqlayıb.
Sarkisyanın isteriyası
Ermənistan prezidenti Serj Sarkisyanın iclasda isteriya dolu çıxışı da bunu sübut etdi.
Qlobal.az publika.az-a istinadən xəbər verir ki, ittifaqın dünən Sankt-Peterburqda keçirilən sammiti daxildə fikir ayrılığının olmasını açıq şəkildə nümayiş etdirdi.
Xüsusilə Belarus prezidenti Aleksdandr Lukaşenkonun sammitə gəlməməsi diqqət çəkdi.
Gömrük kodeksi
Avrasiya İqtisadi İttifaqı ərazisində gömrük münasibətlərini tənzimləyən hüquqi baza sənədinin imzalanması məsələsi "Avrasiya ailəsi”nin möhkəm təməllər üzərində qurulmadığını göstərir. Rusiya, Ermənistan və Qazaxıstan bu kodeksi imzaladı. Lakin Qırğızıstan imtina etdi. Aleksandr Lukaşenko isə sammitdə iştirak etmədiyi üçün prosesdən kənarda qaldı.
Qırğızıstan prezidenti Almazbek Atambayev bildirdi ki, ittifaq ölkələrinin əməkdaşlığında neqativ məqamlar çoxdur və bu, onun ölkəsinin inteqrasiyasına mənfi təsir edir.
Lakin rəsmi Bişkekin Gömrük kodeksindən imtina etməsinin başqa səbəbinin olduğu da aydındır. Belə ki, Avropa İttifaqı Mərkəzi Asiya ölkələri arasında təkcə Qırğızıstanla iqtisadi əlaqələrini genişləndirib. Qırğızıstan Brüssellə razılaşmaya görə, 6 min adda məhsulunu Avropa bazarına gömrük rüsumu olmadan çıxara bilir. Avrasiya ərazisində Gömrük kodeksini imzalamaq Qırğızıstanın Avropa bazarını itirməsi ilə nəticələnə bilər. Amma bu həm də Putin ittifaqının daxilində çatların daha da dərinləşməsinə gətirib çıxarır.
Gömrük kodeksinin Avrasiya İqtisadi İttifaqı ərazisində 2017-ci ilin 1 iyul tarixindən tətbiq olunacağı gözlənilir. Bu kodeksin tətbiqindən bir il sonra – 2018-ci ildən etibarən, ittifaq ölkələrinə xarici malların internet üzərindən sifariş edilərək, vergisiz daxil olmasında azalmalar olacaq.
Lukaşenkonun sirri
Belarus prezidenti rus torpaqlarına gəlmədi və səbəb kimi onu göstərdi ki, başı "Yeni il və milad bayramları vaxtı vətəndaşların təhlükəsizliyinin təmin olunması üzrə” müşavirəyə qarışıb.
Lakin Kremlin mətbuat xidməti Dmitri Peskovun dediyi kimi, sənədlər əvvəlcədən uyğunlaşdırılıb və Lukaşenkonun gəlməməsi onların imzalanmasına mane olmayacaq.
Qazaxıstan prezidenti Nursultan Nazarbayev də dedi ki, sammitdə iştirak etməyənlər sonradan prosesə qoşulacaq.
Bu o deməkdir ki, Belarus bir müddət sonra kodeksi imzalayacaq. Deməli, Lukaşenkonun gəlməməsinin səbəbi hansısa sənədin imzalanmasına qarşı olması yox, tamam başqadır.
Putindən inciklik
Hazırda eyni ittifaqda olan Rusiya və Belarus arasında qaz satışı üzrə fikir ayrılığı var. Minsk hesab edir ki, Rusiyadan aldığı qazın min kubmetrinin ədalətli qiyməti 73 dollardır. Rusiya isə qazı 132 dollara satır. Minskin iddiasına görə, qaz qiymətinin yüksək olması Belarus mallarının Rusiya bazarında rəqabətə davamsız olmasına səbəb olur. Bu fikir ayrılığı iqtisadiyyatın müxtəlif sferalarında özünü göstərir.
Beynəlxalq Siyasi İnstitutun direktoru Yevgeni Minçenko Rusiya mediasına açıqlamasında Belarusun iddialarının qaçılmaz olduğunu deyib.
"Bu ölkə Avropa İttifaqı ilə sərhəddə yerləşir, NATO və Ukraynaya yaxındır. Lukaşenko öz üstünlüyünü əla anlayır”, - deyə o bildirib.
Lakin Lukaşenkonun sammitə gəlməməsinin arxasında başqa səbəblərin olduğu də ehtimal olunur.
İlham Əliyevin manevri
Sankt-Peterburqda Avrasiya İqtisadi İttifaqı ilə yanaşı, eyni ölkələrin yer aldığı Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının (KTMT) da iclası keçirilirdi. Bu iclas təşkilata yeni baş katibin seçiləcəyi ilə tarixə keçməli idi. Əvvəldən razılaşmaya görə, yeni baş katib erməni olmalıdır. Ermənistan bunu hələ oktyabrın 14-də KTMT-nin İrəvanda keçirilən iclasında həyata keçirmək istəyirdi. Hər şey demək olar ki, hazır idi və Sarkisyan erməni baş katibi İrəvanda təqdim edəcəkdi. Lakin gözlənilmədən Qazaxıstan prezidenti Nursultan Nazarbayev "xəstələndi”. Oktyabrın 11-də açıqlanan rəsmi məlumatda deyilirdi ki, Qazaxıstan prezidenti ciddi şəkildə soyuqlayıb.
Nazarbayev İrəvana getmədi, lakin çox maraqlıdır ki, oktyabrın 15-i, İrəvandakı iclasdan bir gün sonra yenidən işinin başına qayıtdı. Lakin artıq hər şey baş vermişdi: Nazarbayev iclasda iştirak etmədiyi üçün KTMT-yə yeni baş katib seçilmədi. Həmin vaxt siyasi dairələr bunu "diplomatik xəstəlik” adlandırmışdılar. Bu, məntiqə uyğun idi. Çünki KTMT-yə erməni baş katibin gətirilməsi Azərbaycanın əleyhinədir. Buna görə də rəsmi Bakı manevrlərini artıraraq, bunun baş tutmaması istiqamətində addımlar atdı. Azərbaycanın böyük dostu Nazarbayev bu məsələdə böyük rol oynadı. Onun "xəstələnməsi”nin səbəblərindən biri də məhz Sarkisyanın istəyinin baş tutmamasına hesablanmışdı.
İrəvandakı iclasda qərara alındı ki, yeni baş katib Sankt-Peterburqda təyin olunacaq. Lakin bu dəfə Nazarbayevin missiyasını Lukaşenko öz üzərinə götürdü.
Lukaşenko bu addımı həm Rusiyaya mesaj olaraq atdı, həm də Sarkisyanın arzularının reallaşmamasına səbəb oldu. Bu fonda Belarus liderinin Azərbaycana səfəri yada düşür.Belarus 2017-ci ildə KTMT-yə sədrlik edəcək. Lukaşenkonun Bakıya gəlişi həm də bu kontekstdə diqqət çəkirdi. Ehtimallara görə, Belarus lideri Azərbaycanda Prezident İlham Əliyevlə məsləhətləşmələr aparıb. Qarşılıqlı maraqların təmin olunması üçün razılıq əldə olunub. Bu razılıqlardan biri də məhz erməni baş katibinin KTMT-yə rəhbər gətirilməsinin qarşısını almaqdır. Çünki bunu Ermənistan istədiyi qədər, Rusiya da istəyir. Rusiya geri çəkilmədiyi üçün yeganə yol Nazarbayev və Lukaşenkonun üzərindən çıxış edərək prosesə müdaxilə etməkdir. Rəsmi Bakının bu siyasəti öz bəhrəsini verir.
Sarkisyanın isteriyası
Ermənistan prezidenti Serj Sarkisyanın iclasda isteriya dolu çıxışı da bunu sübut etdi.
O, Azərbaycanı ittiham edərək, atılan güllənin həm də Moskvaya, Minskə, Astanaya və Bişkekə "dəydiyini” iddia edib: "Lakin heç kim ittifaq üzvü olan Ermənistanda nələrin baş verdiyi ilə maraqlanmır. Hətta telefonu götürüb zəng etməyi belə lazım hesab etmirlər. Bir-bizimə qarşı çıxırıq, üçüncü ölkənin (Azərbaycanı nəzərdə tutur-red) bəyanatlarına dəstək veririk”.
Burada Lukaşenkonun Sankt-Peterburqa gəlməməsinin sirri də müəyyən mənada aydınlaşır. Hələki kartlar bizim xeyrimizədir və rəsmi Bakının manevrləri bəhrəsini verir.
