Qlobal

Tanınmış hüquqşünas Əkrəm Həsənov özünün "feysbuk” səhifəsində Konstitusiya Məhkəməsinin 11 oktyabr tarixli qərardadı ilə bağlı kəskin tənqidi yazı ilə çıxış edib. "AzPolitika.info” xəbər verir ki, hüquqşünas Konstitusiya Məhkəməsinin həmin qərarının ölkə Konstitusiyasına zidd olduğunu və bankların təzyiqi altında qəbul olunduğunu iddia edir.

Xatırladaq ki, hüquqşünasın qanunsuz adlandırdığı qərardad Konstitusiya Məhkəməsinin 31 may 2018-ci il və 25 iyul 2019-cu ildə kredit xətti üzrə zaminlik və ipoteka müqavilələrinə aid qərarlarını əhatə edir.

Ə.Həsənov öz yazısında bildirir ki, Konstitusiya Məhkəməsi həmin qərardadla ölkənin hüquq sistemini alt-üst edib: "Konstitusiya Məhkəməsi də özünü tam buraxdı? Bankların xeyrinə misilsiz biabırçı qərardad! Bundan o tərəfi daha yoxdur... "

Səbəb odur ki, bu qərardad ölkənin hüquq sistemini tam alt-üst edib! Konstitusiya Məhkəməsi deyib ki, onun iki qərarında qanunlara verdiyi şərh yalnız bundan sonra yaranacaq münasibətlərə və həmin iki qərarın qəbulunadək məhkəmədə olan işlərə aiddir. Yəni münasibətlər əvvəl yaranıbsa, amma iş hələ məhkəmədə deyilsə, Konstitusiya Məhkəməsinin həmin 2 qərarındakı şərh potensial məhkəmə işlərində rəhbər tutula bilməz. Cəfəngiyat!”

Qərardadın mahiyyətinə açıqlıq gətirən hüquqşünas yazır: "Qərardad Konstitusiya Məhkəməsinin 31 may 2018-ci il və 25 iyul 2019-cu ildə kredit xətti üzrə zaminlik və ipoteka müqavilələrinə dair qərarlarına dairdir (həmin məsələ üzrə ölkədə konstitusion böhran da yaşanmışdı, çünki Ali Məhkəmə Konstitusiya Məhkəməsinin mövqeyi ilə hesablaşmırdı.

Nə qədər təəccüblü olsa da, həmin qərarlar bankların əleyhinə idi. Ən azı 4-5 bankın geniş istifadə etdiyi şübhəli kredit və təminat sxemi ifşa edilmiş, zaminlərə və ipoteka qoyanlara borc bataqlığından çıxmağa imkan yaratmışdır. Belə ki, qərarlara görə zaminin və ipoteka qoyanın iştirakı olmadan kredit xətti üzrə bağlanmış kredit sazişləri varsa, zaminliyə xitam verilməli, ipoteka müqaviləsi isə bağlanmamış hesab edilməlidir.

Sözügedən qərarlar banklar üçün şok olmuşdur! Buna görə də təxmin etmək olardı ki, Konstitusiya Məhkəməsinə təzyiqlər olacaq. Artıq bu ilin 9 sentyabrında Konstitusiya Məhkəməsi qərardad qəbul edib dedi ki, həmin qərarları onların "qüvvəyə minməsindən əvvəl qanuni qüvvəyə minmiş məhkəmə aktları ilə həll olunmuş mübahisələrə şamil olunmur”.

Bankların xeyrinə olsa da, düzgün yanaşma idi: qüvvəyə minmiş məhkəmə qərarlarının sabitliyini qorumaq lazımdır. Yəni bankların artıq udduğu işlərə bir də baxılmayacaq.

Amma görünən odur ki, bankları bu da qane etmədi. Onlar istəyirdi ki, Konstitusiya Məhkəməsi ümumən desin ki, sözügedən qərarları yalnız bundan sonra bağlanan əqdlərə aiddir.

Nəticədə, sən demə, 11 oktyabrda Konstitusiya Məhkəməsi həmin qərarlarla bağlı növbəti qərardad qəbul edərək deyib ki, həmin qərarlar onların "qüvvəyə minməsindən sonra yaranan münasibətlərə, habelə predmetlərinə müvafiq olaraq Plenumun 2018-ci il 31 may və 2019-cu il 25 iyul tarixli Qərarları qüvvəyə minənədək məhkəmələrin icraatında olan mübahisələrə şamil olunur”.

Başqa sözlə, kim (əsasən borcunu ödəməyənlər) cəld tərpənib indiyədək məhkəmədən haqqını tələb edibsə, Konstitusiya Məhkəməsinin qərarları onlara şamil olunacaq. Digərlərinə (əsasən borcunu indiyədək ödəyənlərə) isə yox!”

Ə.Həsənov yazısında bildirir ki, məhkəmənin öz qərardadına verdiyi şərhi cəfəngiyyat adlandırır: "Məhkəmə mövqeyini necə əsaslandırıb?

Belə: "Verilmiş şərh nəticəsində bu normaların geniş təfsir edildiyini və bu təfsirin təcrübi tətbiqində müəyyən dəyişikliklərə səbəb ola biləcəyini nəzərə alaraq, mülki dövriyyənin və dövlətin iqtisadi-maliyyə vəziyyətinin sabitliyinin qorunması məqsədi ilə”.

Hüquqi yanaşmadan əsər-əlamət yoxdur! Sanki siyasi qərardır!... Bu, tam cəfəng yanaşmadır. Konstitusiya Məhkəməsi qanunlara şərh verir, yeni hüquq norması yaratmır... 

Bu qərardadı ilə Məhkəmə əvvəlki qərarlarında dəm vurduğu hüquqi müəyyənlik prinsipinə ağır zərbə vurdu, anarxiya yaratdı. Hətta bütün əvvəlki qərarlarının da nə vaxtdan tətbiq olunması haqda mübahisələrə qapı açdı. 

Məsələn, mən də indi deyirəm: devalvasiya üzrə əhalinin əleyhinə olan qərarlar da yalnız həmin qərarlaradək olan məhkəmə mübahisələrinə aid olsun! Banklar üçün məqbuldur belə yanaşma?”

Hüquqşünas iddia edir ki, Konstitusiya Məhkəməsi olduqca mənfi tendensiyanın əsasını qoyub və belə qərarları ilə istənilən vaxt hətta ölkənin siyasi həyatını da iflic edə bilər: "Ən əsası isə Konstitusiya Məhkəməsinin eyni məsələ üzrə sonsuzadək yeni qərarlar (qərardadlar) çıxarması ənənəsi qoyuldu (bu nədir? Əlavə konstitusiya icraatları?). 

Təsəvvür edin ki, bu ilin 15 may tarixində bir iş üzrə müşavirəyə gedib hələ də qərar çıxara bilməyən Konstitusiya Məhkəməsi bir iş üzrə artıq 3 qərar verib: bir qərar və iki qərardad.

Özü də onların hamısı ötən ilin 31 may tarixli qərarına da aiddir. Bundan sonra Konstitusiya Məhkəməsinin heç bir qərarının yekun olduğu əminliyi olmayacaq. Hətta seçkilər üzrə. Bir də gördünüz ki, onlara da yenidən baxıb ölkədə siyasi idarəçiliyi də iflic etdi. Belə Məhkəmədən nə desən gözləmək olar!”